Kiểm tra đăng ký sở hữu trí tuệ

Cơ sở pháp lý về kiểm tra đăng ký sở hữu trí tuệ

Hoạt động kiểm tra (tra cứu) đăng ký SHTT được quy định gián tiếp trong nhiều văn bản pháp luật:

• Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi 2009, 2019, 2022):
• Điều 58–63: Điều kiện bảo hộ sáng chế.
• Điều 72–74: Điều kiện bảo hộ nhãn hiệu.
• Điều 63–67: Quy định về kiểu dáng công nghiệp.
• Điều 6: Xác lập quyền sở hữu công nghiệp dựa trên đăng ký.
• Nghị định 65/2023/NĐ-CP: hướng dẫn chi tiết thủ tục, bao gồm công bố đơn, phản đối đơn, thẩm định hình thức và nội dung.
• Thông tư 23/2023/TT-BKHCN: quy định về công bố dữ liệu SHTT trên hệ thống trực tuyến.
• Điều ước quốc tế:
• Công ước Paris (1883): nguyên tắc nộp đơn đầu tiên, nguyên tắc đối xử quốc gia.
• Hiệp định TRIPS (1995): chuẩn mực tối thiểu về bảo hộ SHTT.
• Hệ thống Madrid (1891): đăng ký nhãn hiệu quốc tế.
• Thỏa ước Locarno và Nice Classification: phân loại kiểu dáng và nhãn hiệu.

Như vậy, việc kiểm tra không chỉ là thao tác kỹ thuật mà còn phải dựa trên tiêu chí pháp lý.

Quy trình kiểm tra đăng ký sở hữu trí tuệ

Quy trình kiểm tra thường bao gồm 5 bước cơ bản, nhưng trong thực tế có thể mở rộng:

Bước 1 – Xác định đối tượng kiểm tra

• Nhãn hiệu: tên thương mại, logo, slogan.
• Sáng chế/giải pháp hữu ích: giải pháp kỹ thuật, công nghệ.
• Kiểu dáng công nghiệp: hình dáng sản phẩm.
• Quyền tác giả: tác phẩm văn học, nghệ thuật, phần mềm.

Bước 2 – Xác định phạm vi

• Chỉ trong nước (Việt Nam) hay mở rộng quốc tế.
• Doanh nghiệp có kế hoạch xuất khẩu thì nên kiểm tra song song ở nhiều thị trường.

Bước 3 – Tra cứu sơ bộ

• Sử dụng công cụ miễn phí: WIPO Publish – IP Vietnam, Global Brand Database, PATENTSCOPE.
• Mục đích: xác định sơ bộ có trùng lặp hay không.

Bước 4 – Tra cứu chuyên sâu

• Phân tích nhãn hiệu ở nhiều dạng: chính tả, phát âm, dịch nghĩa, yếu tố hình ảnh.
• Với sáng chế: phân tích từng đặc tính kỹ thuật, đối chiếu với sáng chế đã công bố.
• Đây là bước đòi hỏi chuyên môn, thường do luật sư hoặc chuyên gia SHTT thực hiện.

Bước 5 – Đánh giá và lập báo cáo

• Kết luận mức độ “có thể đăng ký” (cao/trung bình/thấp).
• Đưa ra khuyến nghị: sửa đổi, bổ sung, hoặc thay đổi phương án đăng ký.

Ví dụ thực tiễn:
Một công ty khởi nghiệp Việt Nam từng muốn đăng ký nhãn hiệu “NANO FRESH” cho sản phẩm nước rửa chén. Khi kiểm tra, phát hiện đã có nhãn hiệu “NANOFRESH” đăng ký cho sản phẩm cùng nhóm 03. Kết quả: nếu nộp đơn, khả năng bị từ chối là rất cao. Công ty này đã được khuyên đổi sang “FRESH NANO CLEAN” và được chấp nhận.

Công cụ kiểm tra đăng ký sở hữu trí tuệ

Một số công cụ chính thống:

• WIPO Publish (IP Vietnam): tra cứu dữ liệu công bố tại Việt Nam.
• WIPO Global Brand Database: tra cứu nhãn hiệu quốc tế.
• PATENTSCOPE: tra cứu sáng chế quốc tế.
• DesignView: cơ sở dữ liệu kiểu dáng công nghiệp.
• TMview (EUIPO): nhãn hiệu tại Liên minh châu Âu.

Tuy nhiên, các công cụ này chỉ hỗ trợ tra cứu sơ bộ, kết quả không mang tính kết luận. Muốn chính xác, cần tra cứu chuyên sâu do chuyên gia pháp lý thực hiện.

Chi phí kiểm tra đăng ký sở hữu trí tuệ

• Tra cứu sơ bộ: miễn phí (tự thực hiện).
• Tra cứu chuyên sâu: từ 1 – 5 triệu VNĐ/đối tượng tại Việt Nam.
• Tra cứu quốc tế: có thể từ 5 – 15 triệu VNĐ tùy phạm vi (ASEAN, EU, Mỹ, Trung Quốc).

Báo cáo chuyên sâu của Công ty Luật Ambys Hanoi: gồm đánh giá rủi ro, đề xuất chỉnh sửa, phân tích khả năng bảo hộ trong 5–10 năm.

So với chi phí bị từ chối đơn (có thể lên đến hàng chục triệu đồng), đầu tư tra cứu ngay từ đầu sẽ tiết kiệm hơn rất nhiều.

Lợi ích của việc kiểm tra đăng ký sở hữu trí tuệ

• Ngăn ngừa rủi ro: tránh nộp đơn vô ích.
• Tiết kiệm chi phí & thời gian: hạn chế chỉnh sửa, khiếu nại.
• Tăng khả năng thành công: được cấp văn bằng nhanh hơn.
• Chiến lược toàn cầu: chủ động đăng ký ở nhiều nước.
• Gia tăng uy tín: thương hiệu có tra cứu chứng minh tính hợp pháp, dễ gọi vốn.

Thực tế: Nhiều tập đoàn lớn như Vinamilk, FPT, Masan đều tiến hành tra cứu & đăng ký đồng bộ ở hơn 10 quốc gia ngay từ đầu để tránh bị “đánh cắp thương hiệu”.

Lưu ý thực tiễn khi kiểm tra đăng ký SHTT

• Tra cứu càng sớm càng tốt, trước khi tung sản phẩm ra thị trường.
• Nhãn hiệu cần được tra cứu cả yếu tố hình và yếu tố chữ.
• Sáng chế phải đảm bảo tính mới tuyệt đối – nếu công bố trên báo chí rồi thì sẽ mất quyền đăng ký.
• Cần kiểm tra định kỳ để phát hiện đối thủ có ý định đăng ký trùng lặp.
• Doanh nghiệp nhỏ nên hợp tác với đơn vị chuyên nghiệp như Công ty Luật Ambys Hanoi để có báo cáo đầy đủ.

Kết luận

Có thể khẳng định rằng, kiểm tra đăng ký sở hữu trí tuệ không chỉ là thủ tục phụ, mà là nền tảng quyết định thành công trong quá trình bảo hộ sáng chế, nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp. Một bước kiểm tra kỹ lưỡng sẽ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro, tiết kiệm chi phí và nâng cao cơ hội được cấp văn bằng bảo hộ.

Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt và tình trạng “ăn cắp ý tưởng” ngày càng tinh vi, doanh nghiệp không thể bỏ qua khâu này. Để tối ưu hiệu quả, bạn nên lựa chọn đơn vị uy tín, có kinh nghiệm trong lĩnh vực SHTT.

Với đội ngũ luật sư và chuyên gia sở hữu trí tuệ nhiều năm kinh nghiệm, Công ty Luật Ambys Hanoi cam kết cung cấp dịch vụ tra cứu, kiểm tra, đánh giá rủi ro và xây dựng chiến lược bảo hộ toàn diện cho doanh nghiệp. Ambys Hanoi không chỉ giúp bạn đăng ký thành công mà còn đồng hành trong việc bảo vệ và khai thác tối đa giá trị tài sản trí tuệ.

Liên hệ ngay với Công ty Luật Ambys Hanoi để được tư vấn miễn phí bước đầu và nhận báo cáo kiểm tra SHTT chi tiết cho doanh nghiệp của bạn.